براساس آموزه‌هایِ دینیِ ادیان بزرگ توحیدی، خداوند در جهان دیگر و در روز داوری بر اعمال و نیات همگان داوری خواهد کرد و این داوری عادلانه است.

او به هر عملی، حتی کوچک‌ترین آن‌ها، رسیدگی خواهد کرد و جزای همگان را خواهد داد و از جمله، برخی گناهکاران را به عذاب جاویدان محکوم خواهد کرد.

در مورد این آموزة دینی دست‌کم دو اشکال مهم طرح شده است سایت همسریابی: 1. عذاب جاویدان با عدالت الهی ناسازگار است؛ 2. عذاب جاویدان با عشق الهی ناسازگار است.

متفکرانی چون آنسلم و جاناتان ادواردز سعی کرده‌اند سازگاری عذاب جاویدان با عدالت خدا را نشان دهند و آکویناس هم بر سازگاری عذاب جاویدان و عشق الهی استدلال کرده است.

در سنت اسلامی نیز تلاش‌هایی برای طرح بحث از امکان سازگاری عذاب جاویدان اخروی با عدل الهی شده است که از نمونه‌های برجسته و متأخر آن دیدگاه مرتضی مطهری در عدل الهی است.

گرچه همة این استدلال‌ها میزان قوت و ضعفشان یکسان نیست، همة آن‌ها در پاسخ اخلاقی موجه به اشکال‌های طرح‌شده، ناکام می‌مانند.

آیا این عادلانه است کـه عقوبت گناه از نظر کیفیت و شدت و طول مدت آن بسیار بـدتر، شـدیدتر و طـولانی تـر از خود گناه باشد؟

اگر قرار باشد کسی بـه سـبب انجـام گنـاهی محـدود بـه صـورت ابـدی و پایان ناپذیر، آن هم به شدیدترین وضع ممکن مجازات شود، آن گاه تکلیف عشق و عدالت الهی ، که از مهم ترین اوصاف الهی اند، چه می شود؟

اشکال های اخلاقی به عذاب و عقاب ابـدی سـتمکاران از سـوی خـدا معمـولا بـه دو شکل در تاریخ اندیشة دینی بروز داشته اند.

مریلین آدامز بر این باور است که خداباوران برای این که نشان دهند کـه خداونـد در عذاب ابدی گناهکاران عادل است ،باید بتوانند نشان دهند که خداوند بـا هـیچ گناهکـاری بهتر از آن نیز رفتار نمی کند که سزاوار او است چراکه بدون در نظر گرفتن این شرط ، خدا می تواند با گناهکاران بهتر از استحقاقشان رفتار کند و آن ها را به دوزخ نفرستد یا مجـازاتی متناسب با گناه آنان مقرر ندارد .

از این رو، چون خدا عدالت مطلق دارد و وعده کرده است کـه از حـق مظلومـان درنگـذرد و جـزای ظالمـان را به تمام بدهد، از رنجی که این تعداد بی شمار افراد یا عناصر طبیعـی ، همچـون حیوانـات ، در طول مدت زندگی محدود خویش برده اند، نیز نخواهد گذشت و از مجموع رنج ایـن همـه انسان این برمی آید که فرد ظالم برای ابد مجازات شود و سیه روزی اش هرگز پایانی نداشته باشد.

عذاب جاویدان، اصطلاحی است که در برخی ادیان و فلسفه‌ها به کار می‌رود و به معنای پاداش یا مجازاتی است که به افراد بر اساس اعمال و رفتارهایشان در زمان زندگی در این دنیا و در دنیای آینده تعلق می‌گیرد. این مفهوم به این معنا است که افراد بر اساس اعمال خوب یا بدی که در این جهان انجام داده‌اند، در زمان آینده به بهشت یا به جهنم دچار می‌شوند.

در برخی ادیان، عدالت و عشق الهی دو مفهوم مهمی هستند که به توزیع عذاب جاویدان و نیز پاداش جاویدان مرتبط می‌شوند.

عدالت الهی به معنای توزیع منصفانه‌ی پاداش و مجازات است که بر اساس اعمال انجام شده در زندگی، به افراد تعلق می‌گیرد.

همچنین، عشق الهی نیز به محبت و رحمت الهی اشاره دارد که در تصمیم‌گیری‌های او نقش دارد.

در مفهوم عذاب جاویدان، عدالت الهی بر اساس اعمال انجام شده در زندگی افراد، تعیین کننده‌ی سرنوشت آن‌ها در دنیای آینده است، در حالی که عشق الهی نیز در این فرآیند نقش مهمی دارد و الهیات با محبت و رحمت به این توزیع پاداش و مجازات نگاه می‌کند.

در بسیاری از ادیان، عدالت الهی و عشق الهی به عنوان دو خصوصیت متقابل معرفی می‌شوند که در تصمیم‌گیری‌های الهی نقش دارند.

عدالت الهی به معنای اجرا کردن قوانین الهی و توزیع پاداش و مجازات بر اساس عملکرد اخلاقی افراد است.

در عین حال، عشق الهی نیز به محبت، رحمت و آگاهی الهی از شرایط و موقعیت‌های انسان‌ها اشاره دارد.

بنابراین، در فهم عذاب جاویدان، این دو خصوصیت اساسی با یکدیگر تعامل دارند.

به این معنا که عدالت الهی در توزیع عذاب‌ها و پاداش‌ها دخالت دارد و بر اساس عملکرد اخلاقی افراد، تصمیم می‌گیرد.

اما عشق الهی نیز در این فرآیند نقش مهمی دارد و الهیات با محبت و رحمت به این توزیع پاداش و مجازات نگاه می‌کند.

در نهایت، عذاب جاویدان به عنوان یک مفهوم دینی و فلسفی، بستگی به معتقدات و اعتقادات هر فرد و هر جامعه دارد و به عنوان یک مبحث پیچیده، مورد بحث و بررسی فراوانی قرار گرفته است.